Tespih dediğimizde toplumun genelinin aklına düşen görüntüyü yıkacak, tespih ile ilgili uzaktan yakından ilgisi, bilgisi olmayan kişileri tespihe meraka sevkedecek bir kişiyi, bir tespih sanatçısını, klasik tespih ustası Cem Aral'ı tanıyoruz;
-Kısaca sizi tanıyabilir miyiz?
-Cem Aral- 1970 Üsküdar doğumluyum. Tespih ustası olarak doğmadım ama Üsküdar'ın naif ve manevi atmosferinde büyüdüğümden midir bilemedim, sanat bir şekilde nüfuz etmişti yüreğime.
Çocukluğum üsküdar sokaklarında her çocuğun başından geçmesi gerektiği gibi oynayarak, düşerek kalkarak, sokağı hissederek, semtimi yaşayarak geçti. Keşke günümüz nesli de bu şekilde büyüyebilse lakin bu pek mümkün olmayacak gibi.
Askerlik sonrası geliri yüksek, tatminkar işlerle iştigal ettim. Ta ki tespih ile tanışana kadar. Kendime uygun bir yaşam tarzının içine sokmuştu beni tespih.
Önce tespihin çıraklık dönemini geçirdim. Düşünsenize, sizden yaşça küçük bir ustanız var ve size tespih habbesi yaptırıyor sene boyunca. Zordu ama zevkliydi. Ardından kalfalığa ve ustalığa terfî ettim aynen ecdadımızın dönemindeki ustalık-kalfalık-çıraklık hiyerarşisine uygun bir şekilde. Şimdi de naçizane tespih sanatını kendi zaviyemden gördüğüm şekilde devam ettirmeye gayret gösteriyorum.
-Tespih yapımı ile olan ilişkinizi biraz daha ayrıntı vererek anlatabilir misiniz?
-Cem Aral- Tespih yapımı, tespihi oluşturan boncukları imal edip bir abaküs gibi dizmekten ibaretmiş gibi görülebilir dışardan... Hatta bu işe, ortada tekrar eden bir üretim olduğu için sanat yerine zanaat diyenler de oldu. Merhum büyük tespih sanatı üstadlarımızdan Mustafa Ünver'in dediği gibi "Tespih sanatçısının kafasında tasarladığı projenin ressam ya da heykeltraşın yaptığının aynısı esvafında eyleme, görsel ve sanatsal hareketlerle dolu bir esere dönüştürmesi" sebebiyle bu iş sanattır.
Tespih sanatında da belirli ekoller vardır her sanat tarzında olduğu gibi. Elinize bir tespih verirler ve derler ki bu Mevlevi model bir tespihtir, bu İskender model, öteki eski usül havşa delimli... Ben de naçizane "klasik üslup" ile çalışıyorum. Bu üslubu çok iyi icra eden üstadlarımızın izinde gitmeye çalışıyorum. Genelde benim icra ettiğim tespihleri , dua etmek ve zikretmek için tespih kullanan kişilerin yanı sıra kolleksiyonerler de tercih ediyorlar.
-Tespih yapımı icrası sanatında kendinizi nerede görüyorsunuz?
-Cem Aral- Kendimi yükseklerde gördüğüm yok açıkçası. Bu konuda gayet mütevaziyim ve öyle de olmak gerekiyor. Tespih çok küçük hacme sahip bir şey. Ama o küçücük hacimde icra edilebilecek onlarca hatta yüzlerce değişik sanat varyasyonu var. Habbe dediğimiz her bir tanenin envai çeşit modeli, imamesinde uygulanabilecek türlü değişik modeller, desenler, motifler, sikke (imza) varyasyonları, hitamesi hatta küçücük bir düğümlük ya da tespihin en uçtaki son noktası olan çivisinde bile sanatınızın kıvraklığını konuşturabilirsiniz. Dolayısı ile bu sanatı çok üst seviyelerde icra eden üstadlarımız varken benim kendimi bir yere konumlandırmam yakışık almaz. İcra etmeyi sevdiğim bu tespihler, onları kullanarak meşk eden, dua eden kişileri mutlu ettiği sürece benden mutlusu da yok.
-İcra ettiğiniz tespihleri hangi malzemeleri kullanarak üretiyorsunuz?
-Cem Aral- Genelde malzemeler hayvansal malzemeler, ahşap malzemeler, taş malzemeler olarak gruplandırılabilir. Hayvansal malzemelerde teamül , Topkapı sarayında görebileceğiniz Fildişi, mors dişi , kaplumbağa kabuğu, boynuz türevi malzemelerdir. Ben resmi ve yasal olarak temin edildiğine emin olduğum her malzemeyi şikayet etmeden icra ederim. Fakat , büyüdüğümüz ortamın eski ahşap Üsküdar evleri ile dolu olmasındam sanırım, ahşap aşığı olarak kendimi adlandırsam yanlış konuşmuş olmam herhalde. Ahşap malzemeler tornanıza direnir, size meydan okur. Ben de bu meydan okumaya cevap vermeyi aşk seviyesinde sevmişim. Dünyanın her yerinden gelen değişik renk ve dokudaki ahşaplar insanda merak uyandırıyor ve bu güne kadar hiç çalışmadığınız bir ahşap türünün tespihini yapmayı iple çekiyorsunuz. Çok keyifli oluyor.
-Son olarak sormak istediğim bir konu var. Sizinle ilgili Ekşi Sözlük'te bile başlık açmışlar. Ne düşünüyorsunuz bu konu ile ilgili?
-Cem Aral- O başlığı ilk gördüğümde çok şaşırdım ama tespih sanatının gençlerin daha çok ilgi gösterdiği Ekşi Sözlük gibi bir platformda yer almasına katkıda bulunduğum ve genç dostlarımızın ilgisine mazhar olduğum için de ayrıca sevindim. Ben deneyimli genç olarak kendimi adlandırıyorum, ruhum hiçbir zaman yaşlanmayacak! Ekşi Sözlüğü takip etmeye devam ediyorum.
-Öyleyse tespih jargonuna uygun veda edelim Cem Usta! Sanatınız daim olsun. Çok teşekkür ederiz.
-Cem Aral- Ben de çok teşekkür ederim. Öyleyse ben de tespih camiasının jargon deyimlerinden birisi ile veda edeyim; "Meşkiniz daim olsun" !
KÜLTÜR-SANAT
10 Nisan 2023 - 12:34
Güncelleme: 10 Nisan 2023 - 12:45
Cem Aral Üsküdar'da Bir Tespih Ustası
Tespih dediğimizde toplumun genelinin aklına düşen görüntüyü yıkacak, tespih ile ilgili uzaktan yakından ilgisi, bilgisi olmayan kişileri tespihe meraka sevkedecek bir kişiyi, bir tespih sanatçısını, klasik tespih ustası Cem Aral'ı tanıyoruz;
KÜLTÜR-SANAT
10 Nisan 2023 - 12:34
Güncelleme: 10 Nisan 2023 - 12:45
İlginizi Çekebilir