Bilindiği üzere Şaban ayının yarısı gecesi Berat Kandili'dir. Hicri- Kameri Takvime göre aylar 29 veya 30; sene de 354 gündür. Dini mübarek gün ve geceler buna göre olup her yıl 11 gün öne gelir. Bu sene Şaban ayının yarısı, (14'ü 15'e bağlayan gece) 10 Mayıs Çarşamba'yı Perşembe'ye bağlayan geceye denk gelmektedir. Mübarek olsun!
Esasen Şaban ayının tamamı faziletlidir. Peygamberimiz Ramazan'dan sonra en çok bu ayda oruç tutardı.
Hz. Aişe (ra) validemiz, şöyle anlatıyor:
"Resülüllah'in Ramazan ayından başka hiç bir ayı baştan sonuna kadar oruçlu geçirdiğini görmedim. Şaban ayında oruç tuttuğu kadar da başka hiç bir ayda oruç tuttuğunu görmedim.Şaban ayını, pek az günü müstesna, oruçlu geçir; hatta (bazen) Şaban ayında baştan sona kadar oruç tutardı." (1)
Berat kelime olarak "beraet etme, temize çıkma, ceza ve sorumluluktan kurtulma" demektir. Bu gece de (kul hakkı hariç) günahkardan kurtulma gecesidir.
Hz. Ali (kv)'nin rivayet ettiği bir hadisi şerifte Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
"Şaban ayının yarısı olduğu zaman, o geceyi ibadetle ihya edin, gündüzün de oruç tutun. Çünkü Hz. Allah, o akşam Güneş'in batmasıyla birlikte, Dünya semasına tecelli eder ve şöyle buyurur:
'İSTİĞFAR EDEN YOK MU, ONU AFFEDEYİM. RIZIK ISTEYEN YOK MU, ONA RIZIK VEREYIM. HASTALIKTAN KURTULMAK ISTEYEN YOK MU, ONA SIHHAT-AFİYET VEREYİM. VAR MI Kİ VAR MI Kİ?"
diye sabaha kadar devam eder." (2)
Tefsirlerde ve diğer kaynaklarda bu geceyi diğer gecelerden faziletli kılan 5 sebeb-özellikten bahsedilmektedir. Ki, bunlar da âyeti kerime ve hadisi şeriflere dayanmaktadır.(3)
1: Hikmetli her işin bu gecede tefrik ve vazife sahiplerine tevdi edilmesi. Bir sene içerisinde meydana gelecek (kimler ölecek, kimlerin başına neler gelecek vs.)bütün işlerin yazılmasına bu gecede başlanır ve Kadir gecesinde tamamlanarak ilgili meleklere verilir. ((4)
Duhan süresi (44. Süre)'nin ilk 5 ayeti kerimesinde geçen "Mübarek Gece" ve "Hikmetli her iş bu gecede ayırt edilir." cümlesi ile buna işaret edilmiştir.
2: Bu gecede yapılan ibadetlerin çok faziletli olması. Hz, Aişe (ra) validemizin beyanına göre: "sevgili Peygamberimiz sabaha kadar ibadet yapar ve secdeye kapanarak dua ederdi. Hz. Allah'ın Benikelb kabilesinin sürüsünün tüylerinden daha çok insanı affeder" diye buyurmuştur. (5)
Benikelb o devirde en kalabalık ve koyun sürüsü en çok olan bir kabile idi. O devirde belki o kadar müslüman da yoktu, ama ilerde sayılarının artacağını ve bu kadar insanın affedileceğini müjdelemiştir. Tabii kul hakkına yüce Allah (cc) karışmıyor; onu ancak hak sahibi affeder. Öbür tarafa kalırsa orada hak sahibi hakkını alır.
3: Bu gecenin akşamdan sabaha kadar rahmet olması. Yukardaki hadisi şerifler buna işaret etmektedir. Buna bağlı olarak Dünya'daki en güzel su olan Zemzem suyunun artması da bu gecenin özelliklerindendir. (6)
4: Bu gece umumi af ilan edilmesi. Yukardaki hadisi şerifte bu izah ediliyor. Ancak bu gecede ilan edilen umumi aftan bile yararlanamayan bazı kişiler vardır. Bunlar şunlardır:
Müşrik (Allah'a ortak koşan)'lar, kâhin (gaybden haber veren)'ler, sihir yapanlar, çok kindar olanlar, içkiye düşkün olanlar, zina yapanlar ve anne-babasına asi olanlar, bu gecedeki aftan bile yararlanamazlar. (7)
5: Peygamberimize şefaatin tamamının verilmesi. Çünkü O, ümmetine şefaat etmesi için Rabbimize yalvarmış ve bu ayın 13. gecesi üçte biri; 14. gecesi üçte ikisi ve 15. gece de şefaatin tamamı verilmiştir. (Aynı tefsir ve aynı sayfalar) Dolayisiyla sevgili Peygamberimiz ümmetine (layık olanlara) şefaat edecektir inşaallah!..
Ne yapmalı? Şüphesiz ki, bu gece mümkün olduğu kadar namaz kılmak, gündüz de oruç tutmak hadisi şerifte tavsiye edilmiştir.
Hadisi şeriflere uygun olarak Ashabı kiramdan itibaren bu gece müslümanların kıldığı ve "Hayır Namazı" dedikleri 100 rek'at namaz tavsiye edilmiştir. Her rek'atte bir Fatiha 10 ihlas okunur ve 2 rek'atte bir selam verilir. Arzu edenler her rek'at'te bir Fatiha ve 100 (yüz) ihlas okuyarak 10 rek'at da kılabilirler. Önemli olan bu namazda bin ihlas süresinin okunmasıdır. Kim ne kadar kılabilirse kılar. Hiç bir ibadet boşa gitmez, en iyi şekilde değerlendirilir. Gerektiğinde bu nafile (fazla) namazlar, kılınamayan farzların yerine geçecektir.
Bu namaz bir çok kaynakta yeralmaktadır. (8) Bu gecelerde namaz yok diyenlere aldanmamalı ve mübarek geceler ibadetle ihya edilmelidir.
Merhum Hamdi Yazır'ın tefsirinde bu namazla ilgili naklettiği bir hadisi şerifle noktalayalım:
"Her kim Berat Gecesinde yüz rek'at namaz kılarsa, Hz.Allah ona yüz melek gönderir. Bunlardan otuzu onu cennetle müjdeler, otuzu cehennem azabından korur, otuzu Dünya'da başına gelebilecek bela ve musibetleri defeder, onu da Şeytanın hile ve vesvesesinden onu muhafaza eder." (9)
Kandilimiz mübarek olsun!
1- Buharî, savm, 53; Müslim, sıyam, 176; Tirmizî, savm,36; Ebû Dâvûd, savm, 59; İbni Mâce, sıyam, 30
2- Tirmizî, savm, 38; İbni .Mâce, ikame, 191
3- Hak Dini Kur'an Dili,c:6, s:4293; Rûhul-Beyan Tefsiri,c:8, s:403
4- Hak Dini Ku'an Dili, c:6, s:4295; Rûhul-Beyan Tefsiri,c:8, s:404
5- Tirmizî, savm, 38; İbni .Mâce, ikame, 191; Hak Dini Kur'an Dili, c:6, s:4293
6- Hak Dini Kur'an Dili, c:6, s:4293-4294; Rûhul-Beyan Tefsiri,c:8, s:404
7- Hak Dini Kur'an Dili, c:6,s:4293-4294; Rûhul-Beyan Tefsiri, c:8, s:404
8- Büyük İslâm İlmihali, s:205; Nimeti İslâm, s:326-327; Merâkıl-Felâh, s:74; İhya T., c:1, s:555, 1039; Tefcirüt-Tesnim, s: 207-208
9- Hak Dini Kur'an Dili, c:6, 4293; Rûhul-Beyan Tefsiri, c:8, s:403